Αχάτης

                       Αχάτης

Ομάδα  :  Πυριτικά.

Κρυσταλλικό Σύστημα :  Τριγωνικό.

Χημικός Τύπος : SiO₂

Σκληρότητα : 6,5

Ειδικό Βάρος :  2, 65

Σχισμός : Δεν παρουσιάζει.

Θραυσμός : Κογχώδης.

Χρώμα : Πολύχρωμες ομόκεντρες ζώνες.

Γραμμή Σκόνης : Λευκή.

Λάμψη : Υαλώδης προς λιπαρή.

Φωταυγεία ( Φθοριμός) : Δεν παρουσιάζει.

Αναβάθμιση :  Με χρωματισμό, θέρμανση.

ΙΣΤΟΡΙΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΧΑΤΗ

Εκτός από το ότι είναι ένα από τα πολυτιμότερα  πετράδια , ο αχάτης χρησιμοποιείται στη βιομηχανία και ως στιλβωτικό υλικό.  Το χρώμα του αχάτη είναι παρα πολύ μεταβλητό και καθορίζεται από εγκλείσματα.  Συνήθως είναι λευκό, γαλακτώδες ή γκρι, αλλά μπορεί να υπάρχουν και αποχρώσεις μαύρες, καστανές, πράσινες, κόκκινες, ή και συνδυασμοί όλων αυτών των χρωμάτων.  Το όνομα του προέρχεται από τον ποταμό Achates  (σήμερα Dirillo) της  Σικελίας.

Η κατασκευή εργαλείων από αχάτη χρονολογείται για περισσότερο από 8000 χρόνια.  Ο αχάτης από την Ινδία  με συνήθως γκρι, γκρι-ασπρο και γκρι-μπλε χρώματα βρισκόμενοςσε βασαλτικές λάβες και τα προϊοντα αποσαθρώσεως τους στα πλατώ  (υψίπεδα ) του Δεκκάν, είναι γνωστός από την αρχή της Ιστορίας. Ο αχάτης χρησιμοποιήθηκε από τους σκύθες και αναφέρεται από τον Θεόφραστο , ήταν δε ο δημοφιλέστερος  λίθος στην αρχαία Ελλάδα και την Ρώμη όπου χρωματίζονταν για να χρησιμοποιηθεί για την κατασκευή διακοσμητικών αντικειμένων και την δημιουργία γλυπτών καμέος( διάσημη  Gemma Augustea στη Βιέννη ). 

Φυλακτά  από αχάτη πίστευαν ότι προστάτευαν τους ανθρώπους από δηλητήρια  ενώ ηρεμούσαν τις θύελλες και τις καταιγίδες.

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΑΧΑΤΗ

Ο αχάτης αποτελείται από πυρίτιο και είναι μέλος της ομάδας των πυριτικών ορυκτων και πετραδιών.  Ο αχάτης είναι , όπως και ο χαλαζίας του οποίου είναι μια από τις πολλές μορφές, οξείδιο του πυριτίου. (Το πυρίτιο είναι το δεύτερο σε αφθονία μετά το οξυγόνο στοιχείο που υπάρχει στο φλοιό της Γής).  Ο αχάτης διακρίνεται από το χαλκηδόνιο κυρίως από τις διάφορες έγχρωμες ταινίες που σχηματίζονται στην επιφάνεια του. 

Ο αχάτης είναι επίσης λιγότερο σκληρός από το χαλκηδόνιο, αλλά αυτό πιστοποιείται  μόνο εμπειρικά, δηλ . μπορούμε μόνο να το παρατηρήσουμε : η διαφορά μεταξύ τους είναι τόσο μικρή ώστε είναι σχεδόν αδύνατο να μετρηθεί με κάποιο επιστημονικά αποδεκτό βαθμό ακρίβειας.  Ο αχάτης είναι πορώδης και όχι πολύ πυκνός.  Έχει  βάρος μόλις διπλάσιο από το βάρος ίσου όγκου νερού.  Αν το χτυπίσουμε με αιχμηρό όργανο, δεν θραύεται κατά τα δομικά επίπεδα του ( δηλ . δεν έχει σχισμό).   Πάντως, θραύεται αφήνοντας ένα ιδιόμορφο κογχώδες σχέδιο που μοιάζει με κέλυφος οστράκου.

Η ΚΟΠΗ ΤΟΥ ΑΧΑΤΗ

Ο αχάτης κόβεται συχνά σε λεπτές πλάκες που χρησιμοποιούνται ως διακοσμητικά ή στιλβώνονται έντονα για καρφίτσες και παντατίφ.  Καθώς ο αχάτης απορροφά υγρά ( είναι πορώδης) μπορεί εύκολα να βαφεί  ή να εμποτιστεί με χρώμα για να ενισχυθεί το φυσικό του χρώμα και να αυξηθεί η εμπορική του αξία.  Πολλά από τα φτηνότερα κομμάτια που πωλούνται στα καταστήματα (σ’αυτά περιλαμβάνονται ο πολύ κοινός αχάτης και ο όνυχας που παρουσιάζονται ως μάρμαρα) έχουν υποβληθεί σ’αυτή την τεχνική επεξεργασία. 

Φυσικά δεν έχουν όλοι οι αχάτες την εξαιρετική ζώνωση που δείχνουν οι φωτογραφίες εδώ, αλλά και τα λιγότερα θεαματικά δείγματα θεωρούνται πολύτιμα , όχι ως κοσμήματα , αλλά στην βιομήχανια.  Ο αχάτης χρησιμοποιείται ευρύτατα ως λειαντικό για τη λείανση και στίλβωση άλλων υλικών παρόμοιας αλλά ελαφρώς μικρότερης σκληρότητας , καθώς και στην κατασκευή ιγδίων (γουδιών) και υπέρων  (γουδόχερων) , που συνεχίζουν να χρησιμοποιούν οι επαγγελματίες χημικοί και φαρμακοποιοί.

ΠΟΙΚΙΛΙΕΣ ΑΧΑΤΗ

Ο αχάτης είναι μια μη καθαρή μορφή χαλκηδόνιου . Ο χαλκηδόνιος είναι μια πολύ συμπαγής μορφή χαλαζία που κρυσταλλώνεται σε μικροσκοπικούς κρυστάλλους.  Ο αχάτης διακρίνεται από το χαλκηδόνιο από τις χρωματισμενές ζώνες του, που προκαλούνται από διάφορα εγκλείσματα στη δομή του πετραδιού.  Αυτές οι ζώνες δεν είναι συνήθως ορατές όταν βγάζουμε τα δείγματα αχάτη από το έδαφος ( πολλά από αυτά κρύβονται μέσα σε μεγάλους κρυστάλλους χαλαζία) , αλλά όταν σπάζουν τα εξωτερικά στρώματα αποκαλύπτονται τα συνήθως ωραία και ομόκεντρα στη μορφη σχέδια. 

Τα καλύτερα από αυτά τα σχέδια καθιστούν τον αχάτη ένα εξαιρετικά πολύτιμο πετράδι.  Υπάρχουν αρκετές ποικιλίες αχάτη : 

Το «αχατοποιημένο ξύλο» είναι απολιθωμένο ξύλο όπου η οργανική του ύλη αντικαταστάθηκε από αχάτη.

Ο «αχάτης οχυρό» έχει κανονικά διευθετημένα στρώματα γύρω από την περίμετρο του, που μπορεί να μοιάζουν με φρούριο όπως  το βλέπουμε από τον αέρα. 

Ο «βρυοαχάτης» είναι διαφώτιστος και μολονότι μπορεί να είναι άχρωμος είναι πιο συχνά λευκός ή γκρι στο χρώμα με μαύρα βρυώδη ή δενδρικά εγκλείσματα. Αυτά τα εγκλείσματα προκαλούνται από την  παρουσία προσμίξεων οξειδίου του σιδήρου και του μαγγανίου. 

Ο «όνυχας» είναι μια άλλη μορφή αχάτη με ευθείες , παράλληλες λωρίδες που διατρέχουν κάθετα ή και οριζόντια ολόκληρη την επιφάνεια του πετραδιού.  Χρησιμοποιείται πολύ στα παντατίφ και στις καρφίτσες , στις οποίες σκαλίζονται ανάγλυφα σχέδια , τα γνωστά «καμέο».

ΠΟΥ ΒΡΙΣΚΕΤΑΙ Ο ΑΧΑΤΗΣ

Ο αχάτης απαντάται σε μικρούς αποστρογγυλεμένους  βόλους (κονδύλους) ηφαιστιακής λάβας όπως ο βασάλτης , και κρυσταλλώνεται σε ομόκεντρες ή ακανόνιστες  ζώνες που επενδύουν  συνήθως μια κοιλότητα  ( γεώδες).  Αυτές οι ζωνώσεις  χρωματίζονται συνήθως , αλλά όχι πάντοτε , με εναλλασόμενες κόκκινες και λευκές  αποχρώσεις. 

Ιστορικά , η πιο ονομαστή πηγή αχάτη ήταν το Ίνταρ Όμπερσταϊν στη Γερμανία, όπου βρέθηκαν δείγματα ποιότητας πετραδιού τουλάχιστον από το 1548.  Μολονότι τα κοιτάσματα της εξαντλήθηκαν , αυτή η πόλη  της Ρηνανίας εξακολουθεί να είναι και σήμερα το κύριο κέντρο στίλβωσης και σκαλίσματος  αντικειμένων από αχάτη.  Η πρώτη ύλη  εισάγεται τώρα στη Γερμανία από τα τεράστια κοιτάσματα που έχουν βρεθεί κατά την τελευταία εκατονταετία  στη Βραζιλία και στην Ουρουγουάη. 

Πλούσια κοιτάσματα αχάτη βρέθηκαν στην Κίνα, στη Αίγυπτο, στις Ιταλικές Άλπεις, στη Μαδαγασκάρη, στο Μεξικό και στο Πέρθσερ της Σκοτίας.  Ο καλύτερος Βρυοαχάτης προέρχεται από το Ινδουστάν της Ινδίας.  Βρυοαχάτης βρέθηκε επίσης στην Κίνα και στις ΗΠΑ.  Στις ΗΠΑ βρίσκεται το διασημότερο αχατοποιημένο ξύλο , στο Απολιθωμένο  Δάσος της Αριζόνα.

ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΑΧΑΤΗ

Ενισχύει τα σεξουαλικά όργανα, τη όραση, ενώ ανακουφίζει από το πόνο. Χρησιμοποιείται για την θεραπεία της επιληψίας και της αϋπνίας . Αποφορτίζεται στο νερό και αποφορτίζεται γρήγορα στο φώς του ήλιου.

ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΑΧΑΤΗ

Κόβεται σε καμποσόν , πλακίδια, καμέος, γλυπτική, πέτρες αποστρογγυλωμένες με κύλιση.

ΟΜΟΙΑ ΟΡΥΚΤΑ ΜΕ ΤΟΝ ΑΧΑΤΗ

Οπάλιος,  Ζωνώδης Φθορίτης.

ΑΠΟΜΙΜΗΣΕΙΣ ΑΧΑΤΗ

Γυαλί

ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΑΧΑΤΗ

Χρειάζεται προσοχή από απότομες αλλαγές της θερμοκρασίας που μπορεί να αλλοιώσουν το χρώμα του ως και από το  HF. Δεν  υπάρχουν προβλήματα καθαρισμού εκτός  εάν ο λίθος έχει εγκλείσματα.